عوامل فرسایش سنگ

وزش باد

انبساط و انقباض سنگ ها

فعاليت هاي انساني مانند جاده سازي و معدن كاري

حفر كانال و گودال توسط حشرات و حيوانات

رشد ريشه گياهان و ايجاد شكاف باريك در سنگها

رهایی تنش

 

در هوازدگی شيميايی سنگها، تحت تاثير آب و دما، يك كانی تبديل به يك كانی ديگر می شوند. اكسيد شدن آهن، تبديل شيستهاي گرانيتی به خاک رس نمونه هايی از اين عملكرد است

دما و آب عناصر سرعت بخش هوازدگی شيميايی محسوب می شوند. بنابراين در اقليم گرم و مرطوب آلتراسيون شيميايی به حداكثر و در نواحی سرد و خشك به حداقل خود می رسد. با افزايش درجه حرارت و بارش، ضخامت آثار رسوبی حاصل از هوازدگی شيميايی افزايش می يابد

رفتار فيزيكي موجودات زنده مانند عملكرد ماكرو ارگانيسم ها (موريانه ها موشها وخرگوشها-و...) و همچنين نفوذ ريشه گياهان در خلل وفرج سنگها نيز فاكتورهاي سرعت بخش هوازدگی شيميايی هستند. مثالً اسيدي يا بازي شدن محيط توسط عملكرد ريشه گياهان و باكتري ها نقش عمده اي در تخريب سنگها دارند

 

 

هوازدگی یعنی فرایندی که باعث تغییر در ساختار و شکل سنگ می‌شود

هوازدگی عبارت است از تجزیه سنگها، خاک و مواد معدنی و همچنین چوب و مواد مصنوعی از طریق تماس با جو زمین، آب و موجودات بیولوژیکی زمین. هوازدگی درجا (در محل) رخ می‌دهد، یعنی در همان مکان، با کمی حرکت یا بدون حرکت، و بنابراین نباید با فرسایش اشتباه گرفته شود، که شامل حرکت سنگ‌ها و مواد معدنی توسط عوامل مانند آب، یخ، برف، باد، امواج و گرانش و سپس در مکانهای دیگر منتقل و انباشته می‌شوند

وقتی که فرسایش زمین‌شناسی مورد نظر باشد گذشت زمان غیرقابل تشخیص است و تغییرات بسیار جزئی یا بسیار آهسته در مدت طولانی تدریجاً اهمیت پیدا می‌کنند. به عنوان مثال می‌توان از ورقه ورقه شدن و شکاف برداشتن سنگ‌ها و صخره‌ها در اثر تغییر درجه حرارت نام برد. تغییرات سریع درجه حرارت روز و شب فقط روی سطح صخره‌ها اثر می‌گذارد در حالیکه تغییرات آرام بین زمستان و تابستان تا اعماق بیشتری نفوذ می‌کند. وقتی که تغییرات درجه حرارت با یخبندان نیز همراه باشد در اثر انبساط حجم آب در بین شکاف‌ها و درزها اثر خردکنندگی آن بشدت افزایش می‌یابد. به‌طوری‌که در شکل اول نشان داده شده‌است انقباض و انبساط توده یخ در روی سطح شیبدار موجب حرکت تدریجی آن به طرف پایین تپه می‌گردد.

تغییرات شدید دما و رطوبت و همچنین اثر متلاشی کننده یخبندان هم از عوامل بسیار اساسی و مهم در تخریب اینگونه سنگ ها می باشند. طوفان های شن و گردو خاک، به تدریج سطح این سنگ ها را می سایند و باران باعث جمع شدن کثافات در گودی های سنگ شده و آلودگی هایی که بدین طریق ایجاد  می شوند، هیچ گاه زدوده نخواهند شد.

سنگ های مختلف بر اثر اسید های موجود در هوای محیط های صنعتی شدیداً تخریب می شوند . این اسیدها در مجاورت رطوبت، سطح سنگ را تخریب کرده و این خرابی به ویژه در گوشه ها و زوایای سنگ بیشتر اتفاق می افتد، در نتیجه با باز شدن محل اتصالات سنگ، یخبندان اثر تخریبی و خرد کننده خود را بر سنگ آغاز می کند.

عواملی مانند تغییرات دما و انجماد سبب خرد شدن سنگ‌ها می‌شوند، بدون این‌که ترکیب شیمیایی آن‌ها را تغییر دهند. این نوع هوازدگی را عموماً هوازدگی فیزیکی می‌گویند. هوازدگی فیزیکی، همچنین هوازدگی مکانیکی یا تفکیک نامیده می‌شود، کلاس فرایندی است که باعث تجزیه سنگ‌ها بدون تغییر شیمیایی می‌شود. فرایند اصلی در هوازدگی جسمی سایش است (فرایندی که با استفاده از آن اندازه ذرات کاهش می‌یابد). با این حال، هوازدگی شیمیایی و فیزیکی اغلب دست به دست هم

می‌دهند. هوازدگی فیزیکی ممکن است به دلیل دما، فشار، یخبندان و غیره رخ دهد به عنوان مثال، ترک‌های ناشی از هوازدگی فیزیکی باعث افزایش سطح در معرض فرایند شیمیایی می‌شوند، بنابراین سرعت تجزیه را افزایش می‌دهد.